یکى از شاخصه هاى پر اهمیت در پیشرفت اسلام اخلاق نیک و کلام‏دلاویز و پرجاذبه پیامبر اکرم (ص) با انسان‏ها بود، این خلق نیکو تا بدان حدى بود که معروف شد سه چیز در پیشرفت اسلام نقش به‏سزایى داشت:
1-  اخلاق پیامبر (ص)
2-  شمشیر و مجاهدات حضرت على (ع)
3- انفاق ثروت حضرت خدیجه (س)
در قرآن مجید، به نقش اخلاق پیامبر (ص) در پیشرفت اسلام و جذب‏دل‏ها تصریح شده است، آن جا که مى‏خوانیم: «فبما رحمة من الله‏لنت لهم و لو کنت فظا غلیظ القلب لانفضوا من حولک فاعف عنهم‏و استغفر لهم و شاورهم فى الامر; اى رسول ما ! به خاطر لطف ورحمتى که از جانب خدا، شامل حال تو شده، با مردم مهربان‏گشته‏اى، و اگر خشن و سنگدل بودى، مردم از دور تو پراکنده‏مى‏شدند، پس آن‏ها را ببخش، و براى آن‏ها طلب آمرزش کن، و درکارها با آن‏ها مشورت فرما.» از این آیه استفاده مى‏شود که :
1-       نرمش و اخلاق نیک، یک هدیه الهى است، کسانى که نرمش ندارند،از این موهبت الهى محرومند.
2-       افراد سنگ‏دل و سخت‏گیر نمى‏توانند مردم‏دارى کنند، و به جذب‏ نیروهاى انسانى بپردازند.
3-       رهبرى و مدیریت صحیح با جذب و عطوفت همراه است.
4-       باید دست ‏شکست‏ خوردگان در جنگ و گنهکاران شرمنده را گرفت وجذب کرد (با توجه به این که شان نزول آیه مذکور در موردندامت فراریان مسلمان در جنگ احد نازل شده است).
مشورت با مردم از خصلت‏هاى نیک و پیوند دهنده است که موجب‏انسجام مى‏گردد.
تنها مکتبى که مطلقاً با زور پیشرفت نمى کند، مکتب اسلام است. براى اینکه با قلب، روح و فطرت انسانها سر و کار دارد. یکى از بهترین راههاى معرفىِ اسلام ناب، دوست داشتن، مهر ورزیدن و خدمت کردن به خلق خداست در خدمت هم نباید بین مردم مرزبندى کنیم، چون وقتى اسلام مى آید، متعلق به همه است.